Hart- en vaatziekten bij vrouwen: waarom het vrouwenhart meer aandacht verdient

Hart- en vaatziekten zijn niet alleen een probleem van mannen. Ze zijn juist bij vrouwen een van de belangrijkste oorzaken van sterfte. Toch worden hartklachten bij vrouwen nog te vaak niet goed herkend of verkeerd beoordeeld. Dat komt onder andere doordat de klachten zich vaak anders uiten dan bij mannen en omdat veel onderzoeken en richtlijnen jarenlang vooral op mannen zijn gebaseerd. Daarom is het belangrijk om juist als vrouw alert te zijn op veranderingen in je lichaam, zeker rond en na de overgang.

De overgang en je hart: hoe hormonen je hartgezondheid beïnvloeden

Rond de overgang verandert er veel in je lichaam. Je oestrogeenspiegel daalt en dat heeft invloed op je hart en bloedvaten. Je bloeddruk kan stijgen, je cholesterol kan verslechteren en je krijgt sneller vetopslag rond je buik. Al deze factoren vergroten de kans op hart- en vaatziekten
De overgang is daarom een belangrijk moment om goed je risicofactoren in kaart te brengen en actie te ondernemen. Vanaf dat moment verandert je lichaam sterk en wordt het belangrijk om regelmatig je bloeddruk, bloedsuiker en cholesterol te laten controleren.

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten bij vrouwen

Vrouwen hebben soms heel andere ‘waarschuwingssignalen’ dan mannen. Naast roken, weinig bewegen, overgewicht of een hoge bloeddruk, spelen er ook specifieke vrouwelijke factoren mee:

• Complicaties tijdens de zwangerschap, zoals een hoge bloeddruk of zwangerschapsvergiftiging, verhogen het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk.
• Een vervroegde overgang (voor je 45e) betekent dat je langer zonder beschermende oestrogenen leeft, wat je risico verhoogt.
• Borstkankerbehandelingen kunnen schade geven aan hart of vaten; het is goed om daar later controle op te houden.
• Chronische stress, slecht slapen en weinig herstelmomenten belasten je hart extra. Zeker deze leefstijlfactoren worden vaak onderschat. Stress, te weinig rust of slechte voeding zorgen ervoor dat je hart steeds harder moet werken en dat kan leiden tot problemen.

Verschillende klachten hartproblemen bij vrouwen

De klassieke ‘druk op de borst’ zoals bij mannen komt bij vrouwen lang niet altijd voor. Veel vrouwen hebben vage of onduidelijke klachten, zoals:

• Vermoeidheid die niet overgaat.
• Kortademigheid bij lichte inspanning.
• Drukkend gevoel tussen de schouderbladen, in de kaak of nek.
• Hartkloppingen.
• Misselijkheid of duizeligheid.

Soms blijkt bij onderzoek dat de grote bloedvaten van het hart er prima uitzien, maar dat de kleinere bloedvaatjes minder goed doorgankelijk zijn. Daardoor krijgt het hart minder zuurstof, met dezelfde klachten tot gevolg. Dat is niet onschuldig: het betekent dat je hart wel degelijk overbelast is. Helaas worden deze klachten bij vrouwen vaak te laat herkend of ten onrechte aan stress of de overgang toegeschreven.

Tips om je hart gezond te houden na de overgang

Het goede nieuws is dat je zelf veel invloed hebt op je hartgezondheid. De volgende tips geven we je dan ook mee:

1. Luister naar je lichaam. Blijf niet rondlopen met vermoeidheid, druk op de borst of onverklaarde kortademigheid. Laat het onderzoeken, ook als je denkt dat het ‘wel meevalt’.
2. Ken je cijfers. Weet wat je bloeddruk, cholesterol en bloedsuikerwaarden zijn. Vraag hier actief naar bij de huisarts of laat je Care for Women specialiste hier met een health check even naar kijken. Ook zij kunnen bloedonderzoek aanvragen en je bloeddruk meten.
3. Beweeg elke dag. Minstens een half uur wandelen, fietsen of zwemmen per dag doet wonderen. Combineer dat met twee keer per week wat spierversterkende oefeningen. Ook je hart is immers een spier.
4. Eet hartvriendelijk. Kies voor veel groenten, fruit, volkoren producten, peulvruchten, noten en vis. Beperk suiker, zout, bewerkt vlees en alcohol.
5. Zorg voor voldoende slaap en ontspanning. Chronische stress is een van de grootste vijanden van je hart. Zoek manieren om te ontspannen, zoals wandelen, muziek luisteren, ademhalingsoefeningen of meditatie.
6. Stop met roken. Vrouwen die roken lopen beduidend meer risico op hart- en vaatziekten dan niet-rokers.
7. Let extra op als je een belaste voorgeschiedenis hebt. Bijvoorbeeld als je complicaties tijdens de zwangerschap had of borstkanker hebt gehad. Bespreek met je arts of extra controle nodig is.

Luister vooral naar je lichaam

Je hart is letterlijk de motor van je leven. Juist na de overgang verdient het extra aandacht. Door beter naar je lichaam te luisteren, op tijd de juiste controles te doen en goed voor jezelf te zorgen, kun je veel hartproblemen voorkomen.

Veel gestelde vragen

Waarom neemt het risico op hart- en vaatziekten toe na de overgang?
Tijdens de overgang daalt de oestrogeenspiegel, waardoor de bescherming voor hart en bloedvaten afneemt. Dit kan leiden tot een hogere bloeddruk, een slechter cholesterolprofiel en meer vetopslag rond de buik. Allemaal factoren die het risico op hart- en vaatziekten vergroten.

Wanneer moet ik met hartklachten naar de huisarts?
Ga altijd naar je huisarts als je last hebt van onverklaarde vermoeidheid, kortademigheid, hartkloppingen, pijn op de borst of druk tussen de schouderbladen. Wacht niet af tot klachten vanzelf verdwijnen. Vroege herkenning kan veel schade aan je hart voorkomen.

Zijn hart- en vaatziekten bij vrouwen erfelijk?
Ja, erfelijke aanleg kan een rol spelen. Als hart- en vaatziekten vaak in je familie voorkomen, vooral op jongere leeftijd, heb je zelf ook een hoger risico. Het is dan extra belangrijk om je leefstijl en

Hoe merk ik het verschil tussen stressklachten en hartklachten?
Stress en hartproblemen kunnen dezelfde signalen geven, zoals vermoeidheid, benauwdheid of hartkloppingen. Het verschil is vaak moeilijk zelf te bepalen. Blijf niet twijfelen, maar laat je klachten altijd onderzoeken.